Kerstcommercie

In kledingetalages vormen deze dagen de glimmende kerstballen en roodgestrikte kerstkransen de vaste omlijsting van etalagepoppen in feestkleding. Confectionairs zien de overstap naar een volgend jaar steeds vaker als een sluitend alibi om mannen in 'black tie' te hijsen. Ook de kerstboom ligt onder commercieel vuur. De goeiig door de kinderen opgetuigde boom verliest terrein aan professionele kertboomversierders.

Supermarkten zijn meestal ongehoord vroeg met Sinterklaas, Kerstmis en Pasen in de weer. Maar dit jaar was de Ralph Lauren-boetiek in de Amsterdamse PC Hooftstraat hen voor. Bij een temperatuur van rond de twintig graden glommen bij Lauren reeds de blauwe en zilveren ballen en klonken er Amerikaanse evergreens over sleden en sneeuw. Eind november komt ook in andere Nederlandse modewinkels de kerstsfeer en oudejaarsavond prominent in beeld. Kunstsneeuw, witte tafellakens en champagnekoelers vormen de vaste attributen om de feestkleding anno 2003 te presenteren. Bij de ene winkelier swingt een partij in 'tenue de ville', bij de ander is de komende jaarwisseling kennelijk zo'n imposant gebeuren dat het bijna twee eeuwen oude rokkostuum - 'white tie' - nieuw leven wordt ingeblazen. Op kelners en musici na zullen maar weinigen zich de lange zwarte jas met achterpanden laten aansmeren. Overigens is aansmeren in deze dagen nauwelijks nodig. Volgens sommige winkeliers regent het de komende weken partijtjes met speciale kledingverzoeken. Vlinderdasjes, smokings en witte hemden vliegen de zaak uit. Na januari zullen smoking en rokkostuum weer voor langere tijd bij kunnen komen in de onzalige geur van mottenballen.

In het democratische Nederland wordt er aan uitnodigingen voor officiële kerst en nieuwjaarspartijen vaak een informeel kledingvoorschrift toegevoegd. Op kaartjes staat niet het vertrouwde 'black tie' (smoking), maar 'feestelijke kleding'. Een naargeestig begrip, dat leidt tot zo mogelijk nog deprimerender taferelen: fleurige jasjes, glinsterende cummerbunds en kleurrijke strikjes die met behulp van klitteband om de nek kleven. Dus liever geen feestkleding en toch maar de smoking? Hoewel rond dit zwarte pak het aura blijft zweven van hardwerkende horeca- en casinomedewerkers, zullen de meeste mannen zich gelukkig prijzen als zij de komende weken in het vereiste 'black tie' mogen opdraven. Terwijl vrouwen moeten zoeken naar een flitsende creatie wordt de mannelijke textiele creativiteit ongemoeid gelaten. Niets is simpeler dan een 'black tie', zij het dat sommigen onder 'black' iets anders verstaan dan zwart en zich niet aan het traditionele smokingtenue houden.

Minstens zo groot als de zorg onder sommigen om er tijdens de kerstdagen opgepoetst uit te zien, is de aandacht voor een passende kerstboom. Ook deze is de laatste jaren ten prooi gevallen aan de commercie. Een tendens waar de garde van het zunige oude Geld weinig oog en weet van heeft. Achter de keurige gevels van Wassenaar, Bloemendaal en Kralingen houdt Oud Geld het op een bescheiden boom zonder piek en liefst met kluit. Als het even kan moet de boom begin januari weer kunnen terugtreden in de natuur. In een boom van stand branden natuurlijk echte kaarsjes en zeker de bewoner van een villa met rieten dak heeft zich wijselijk gewapend met enkele verdekt opgestelde emmers water.

Het kan tegenwoordig ook anders. Zo is er een Amsterdams bedrijf dat vanaf zo'n vijftienhonderd euro komt voorrijden om een kerstboom aan huis op te tuigen. Wie weinig last heeft gehad van de recente recessieklappen en dat met een boom wil symboliseren trekt voor deze mogelijkheid vier mille uit en neemt een boom vol visueel spektakel. Als specialiste op het gebied van de kerstboom op maat begon Ingeborg Kalkers aanvankelijk in Wassenaar. Sinds enkele maanden heeft zij haar nering naar Amsterdam verkast en kan zij tevreden vaststellen 'dat de welvaart in de boom zit'. Veel bedrijven, maar ook veel particulieren weten haar te vinden. Mensen met weinig tijd, twee linkerhanden en voldoende middelen maken van haar diensten gebruik. Voor het verzamelen van figuurtjes, ballen en andere boomaccessoires reist Kalkers onder meer naar India, Azië en Duitsland.

Lang voordat gewone stervelingen moeten dubben over de laatste week van het jaar is Kalkers al actief met engelen, poppetjes en ballen in alle soorten en maten. Ze heeft gekozen voor bomen met een bepaald thema. In haar winkel staan daarvan een groot aantal voorbeelden uitgestald. Wie valt voor de zogenaamde 'woudboom', kan goede sier maken want deze variant is ondermeer voorzien van een echte koekoeksklok en onverwachte zaken als eikels die kunnen openklappen en een vos of konijn blijken te bevatten. De woudboom is de ideale kinderboom met zijn overdaad aan dieren, paddestoelen en sprookjesachtige versierselen.
Een andere variant, die volgens Kalkers in Wassenaar nog al eens als tweede boom naast het zwembad belandde, is haar boom met het 'Mermaid'-thema. Op het oog een weinig kerstige verschijning, maar de divers gekleurde en gevormde zeemeerminnen vallen bij heel wat afnemers in de smaak.

Met haar veelheid aan stijlen heeft Kalkers voor iedereen een passende boom. Mensen die dwepen met de jacht opteren voor de 'Jachtboom' die vol hangt met een veelheid aan vosjes. Heel kerstig is ook de 'Scandinavische' boom die vol hangt met rode ballen vol witte elanden. Voor een paar duizend euro kan de koper wat meer verwachten dan een bonte ballenparade, vandaar dat deze boom ook is verrijkt met geparfumeerde sterren. Al naar gelang iemands wensen kan er worden gekozen uit een dennen- of kaneelgeur. Sommige bedrijven nemen volgens Kalkers al tien jaar dezelfde boom en dat valt haar zwaar. 'Je rijdt voor de zoveelste maal naar hetzelfde adres voor een Victoriaanse of Muizenboom en vraagt je af waarom niet eens wat nieuws.'

Wie met Kalkers in zee gaat, kijkt in haar winkel naar de gewenste boom en maakt een afspraak. In december doet zij zo'n vier à vijf bomen op een dag. Ze komt voorrijden met wat kisten. Alles wat er in de boom belandt, kan de koper natuurlijk behouden. Mensen die over prijzen beginnen te sputteren worden door Kalkers op de kwaliteit van haar versiering gewezen. Meestal is die handgemaakt en van natuurlijke materialen. Tegen een meerprijs kan zij de boom eventueel ook komen demonteren om het jaar daarop weer te komen voorrijden.

Wie niet wil peinzen over een nieuwe outfit voor de kerstdagen of het al dan niet aanschaffen van een kerstboom op maat, vliegt weg uit het grauwe Nederland en strekt zich uit op een Caribisch strand. En als er dan toch een verlangen mocht opbloeien naar kerstsferen kan er maar het beste worden geluierd op het eiland Mustique. Jaarlijks is dit eiland het trefpunt voor celebreties als Tommy Hilfiger en popsterren als Mick Jagger en David Bowie. Ondanks de dertig graden verschijnt er op het plankier van de in zee gebouwde Basils-bar op 25 december immer een zwetende en zwaar bebaarde kerstman. Toch is het beeld natuurlijk niet compleet, want het blijft mal, zo'n kerstman tegen een achtergrond van traag wuivende palmbomen.

2004